Alles over het samenlevingscontract
Samenwonen mag dan wel minder officieel zijn dan trouwen of een geregistreerd partnerschap aangaan, het blijft een grote stap in een relatie. Daarom is het belangrijk om samen duidelijke afspraken te maken, bijvoorbeeld over jullie bezittingen.
Die afspraken kun je vastleggen in een samenlevingscontract. Hoe je dat doet en wat er nog meer in een samenlevingscontract kan staan, lees je hier.
Wat is een samenlevingscontract?
Een samenlevingscontract noemen we ook wel een samenlevingsovereenkomst. In dit document staan jullie afspraken over samenwonen en wat er gebeurt als jullie uit elkaar gaan. Die afspraken gaan onder andere over hoe jullie de inboedel en financiën verdelen.
Waarom is een samenlevingscontract handig?
Voor samenwoners is er in de wet niets geregeld. Daarom is het slim om afspraken officieel vast te leggen in een samenlevingscontract. Zo voorkomen jij en je partner een vervelende situatie als jullie toch uit elkaar gaan in de toekomst. Want jullie moeten dan zelf regelen wie recht heeft op welke bezittingen en financiën. Terugvallen op de regels in de wet kan niet. Het samenlevingscontract geeft dan duidelijkheid.
Wat staat er in een samenlevingscontract?
Je samenlevingscontract mag je zelf samenstellen. Er bestaan geen regels voor wat er wel of niet in moet staan. Wel is het goed om in ieder geval afspraken te maken over deze zaken:
- De inboedel, auto en huisdieren: wat blijft van jou en wat is van jullie beiden?
- Het huis: wie krijgt de woning? En wat als je partner de kosten voor de verbouwing betaalt?
- Financiën: betalen jullie de boodschappen straks van een gezamenlijke bankrekening? En delen jullie de gezamenlijke kosten 50-50 of naar verhouding van inkomen?
- Pensioen: hebben jullie recht op elkaars ouderdomspensioen?
- Kinderen: als je samen kinderen hebt, hoe verdeel je de kosten voor het verzorgen en opvoeden van jullie kinderen? En wie heeft recht op partneralimentatie?
Maak je in het samenlevingscontract afspraken over wat er gebeurt als een van jullie overlijdt? Dan moet je het contract laten vastleggen bij een notaris. Mogelijk spreek je af dat de ander de gezamenlijke spullen krijgt bij overlijden. Dit wordt een ‘verblijvingsbeding’ genoemd.
Het verblijvingsbeding geldt alleen voor de spullen die van jullie samen zijn, niet voor jouw persoonlijke spullen. Wil je dat je partner ook jouw persoonlijke spullen krijgt als jij overlijdt? Dan moet je dit vastleggen in jouw testament. Doe je dit niet, dan gaan je spullen automatisch naar jouw erfgenamen. Behalve als je getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt.
Hebben jullie samen kinderen die jonger dan 18 jaar zijn? Dan is het opstellen van een ouderschapsplan wettelijk verplicht. Hierin zet je alle afspraken over de zorg en opvoeding van jullie kinderen. Zoals afspraken over de omgangsregeling, alimentatie en school.
Zijn jullie kinderen ouder dan 18? Dan maak je afspraken over hoe je de kosten voor het onderhoud en de studie(s) verdeelt. In sommige gevallen kan het zijn dat je ook na het 21ste levensjaar nog een financiële bijdrage moet betalen voor jouw kinderen.
Bij het sluiten van een samenlevingscontract moet je mogelijk ook andere zaken regelen. Zo kan het zijn dat je jouw toeslagen moet aanpassen. Met de online wijzer van de Rijksoverheid zie je direct wat je nog moet doen én wat jouw rechten zijn.
Heb ik bij een samenlevingscontract recht op het pensioen van mijn partner?
Als je in loondienst werkt, heb je via je werkgever recht op meerdere soorten pensioen, zoals:
- Ouderdomspensioen: de uitkering die je ontvangt als je stopt met werken.
- Partnerpensioen: de uitkering die jouw partner krijgt als jij overlijdt.
Als je trouwt of een geregistreerd partnerschap sluit, dan word je automatisch elkaars partner in de pensioenregeling. Dat is niet zo als je alleen samenwoont. Wil je als samenwoners ook recht op de helft van elkaars ouderdomspensioen als je uit elkaar gaat? Dan moet je hier afspraken over maken in het samenlevingscontract én deze vastleggen bij de notaris.
Ook kom je niet zomaar in aanmerking voor partnerpensioen. Zelfs niet als jullie beiden je bij het pensioenfonds of de pensioenverzekeraar hebben aangemeld. Er kunnen namelijk nog aanvullende voorwaarden gelden voor jou en je partner.
Aanvullende voorwaarden bij partnerpensioen
In het pensioenreglement staat onder welke voorwaarden je recht hebt op partnerpensioen. Een van de voorwaarden is vaak dat je een samenlevingscontract bij de notaris hebt ondertekend. Informeer bij jouw pensioenfonds of pensioenverzekeraar naar de voorwaarden die voor jou gelden.
Hoe kan ik een samenlevingscontract opstellen?
Jullie kunnen zelf een samenlevingscontract opstellen of dit door een notaris laten doen. In sommige situaties ben je zelfs verplicht om het samenlevingscontract door een notaris te laten opstellen. Bijvoorbeeld als je partnerpensioen wilt ontvangen. Als een notaris jullie contract opstelt, dan voldoet het namelijk aan de eisen van de Belastingdienst voor fiscaal partnerschap. En aan de eisen die pensioenfondsen stellen voor partnerpensioen.
Je kunt een samenlevingscontract alleen bij de notaris afsluiten als jij en jouw partner aan deze twee voorwaarden voldoen:
- jullie zijn ouder dan 18 jaar
- jullie staan niet onder curatele
Een samenlevingscontract of geregistreerd partnerschap?
Als je alleen samenwoont met je partner, dan is jullie relatie volgens de wet niet officieel. Dat is het belangrijkste verschil tussen samenwonen en een geregistreerd partnerschap of huwelijk. Maar er zijn meer verschillen tussen een geregistreerd partnerschap of samenlevingscontract en welke wettelijke regels gelden:
- heb je geen wettelijke rechten of plichten naar elkaar toe, zoals erfrecht en onderhoudsplicht. Behalve als je hier andere afspraken over hebt gemaakt en deze hebt vastgelegd.
- is er geen sprake van gemeenschap van goederen. Dat betekent dat al jouw bestaande en toekomstige bezittingen en schulden alleen van jou zijn. Behalve als je hier andere afspraken over hebt gemaakt en deze hebt vastgelegd.
- heeft de moeder automatisch het ouderlijk gezag over de kinderen die je samen krijgt. Als de vader ook het gezag wil, dan moet hij het kind eerst erkennen en daarna samen met de moeder het gezamenlijk gezag laten registreren.
- moet je het fiscaal partnerschap en partnerpensioen zelf regelen.
- wordt de achtergebleven partner geen erfgenaam als de andere partner overlijdt. Dat betekent dat de gezamenlijke bezittingen gelijk worden verdeeld onder de achtergebleven partner en de familie van de overledene.
Kosten samenlevingscontract
Als je jouw samenlevingscontract door een notaris laat opstellen, dan bereidt de notaris dit samen met je voor. De gemiddelde kosten hiervoor beginnen bij € 400 inclusief btw. De precieze kosten verschillen per notaris en hangen af van jullie wensen en situatie.
De kosten voor een geregistreerd partnerschap verschillen per gemeente en liggen vaak rond de € 200 tot € 500. Maar dit is vaak op basis van gemeenschap in goederen. Wil je dit niet? Dan moet je de partnerschapsvoorwaarden ook vastleggen bij de notaris. Daarvoor kunnen de kosten gemiddeld oplopen tot € 1.200.
Samenlevingscontract aanpassen
Het kan zijn dat jullie je bedenken over een van de afspraken in het contract. Dan mag je het samenlevingscontract altijd aanpassen. Wel moet je bewijzen dat je het beiden eens bent met de aanpassing. Bijvoorbeeld door allebei het aangepaste contract te ondertekenen.
Laat je jouw samenlevingscontract aanpassen door de notaris? Neem dan ook een kopie van je oude contract mee. Als je het oude contract kwijt bent, kun je meestal een nieuwe kopie bij je notaris aanvragen. De notaris rekent hier dan wel kosten voor.
Samenlevingscontract ongeldig maken
Als je besluit uit elkaar te gaan of het samenlevingscontract om een andere reden te beëindigen, kun je het contract ontbinden. Dit doe je door je partner een aangetekende brief te sturen. Je hoeft het niet met elkaar eens te zijn over de ontbinding: als de één het contract wil ontbinden, dan moet de ander dat accepteren. Dit noemen we een eenzijdige ontbinding.
Een ontbinding betekent niet dat de afspraken en verplichtingen in het contract niet meer gelden: je moet allebei je best doen om deze goed te regelen. Bijvoorbeeld door de spullen te verdelen, zoals je dat afgesproken had.
Voor de ontbinding is geen rechter of notaris nodig. Behalve als je samen een woning hebt gekocht en geen afspraken hebt gemaakt over wat hiermee gebeurt als je uit elkaar gaat. In dat geval moet je samen overleggen en jullie afspraken vastleggen bij de notaris. Misschien besluit je wel dat één van jullie het huis krijgt of verkoopt. Of dat de ene partner de andere uitkoopt. Wat jullie beslissing ook is: zorg dat je jullie afspraken goed vastlegt.
Mogelijk staan er in je samenlevingscontract al afspraken over hoe je samen voor de kinderen gaat zorgen als je uit elkaar gaat. Is dat niet zo? Dan moet je hier bij de ontbinding van het contract afspraken over maken. En als je geen ouderschapsplan hebt, ben je verplicht om dat op te stellen.
Juridisch advies van Univé Rechtshulp
Wil je een samenlevingscontract opstellen en heb je hier juridisch advies bij nodig? Dan staan de ervaren juristen van Univé Rechtshulp voor je klaar. Zij controleren graag jouw contract en geven je deskundig advies. Zo weet je zeker dat alles goed is geregeld, voor nu én later.
Welke dekking heb ik nodig?
Via jouw rechtsbijstandverzekering Familie, Relatie & Erfenis kun je juridisch advies en mogelijk rechtshulp vragen bij Univé Rechtshulp.