Alles over een bruikleenovereenkomst
Stel, een familielid, vriend(in) of buur wil tijdelijk iets van je lenen. Het gaat niet om iets kleins, zoals een pen of boek, maar bijvoorbeeld om iets kostbaars. Denk aan een laptop, auto, woning of zelfs een stuk grond. Of misschien wil jij juist zoiets van een ander lenen. Het is dan verstandig om samen een schriftelijke bruikleenovereenkomst te maken. Zo weten jullie allebei waar je aan toe bent.
Wat is bruikleen?
Bij bruikleen leent iemand een bezitting uit, zodat de ander het gratis kan gebruiken. De lener hoeft daar verder geen tegenprestatie voor te leveren. Wel blijft de geleende bezitting eigendom van de uitlener. De lener moet deze dus altijd weer teruggeven aan de eigenaar.
Wat is een bruikleenovereenkomst?
Als je afspraken maakt over iets dat je in bruikleen neemt of geeft, dan noemen we dat een bruikleenovereenkomst. Het is slim om de afspraken altijd op papier te zetten. Zo voorkom je misverstanden in de toekomst. Want als er tóch problemen ontstaan, kun je op die manier bewijzen wat je hebt afgesproken.
Een bruikleenovereenkomst heet ook wel een uitleenovereenkomst, gebruiksovereenkomst of gebruikersovereenkomst. De overeenkomst wordt altijd gesloten tussen de uitlener en de lener. Dit kunnen particulieren zijn, zoals familie, buren of collega’s. Maar de (uit)lener kan ook een zakelijke partij zijn. Bijvoorbeeld een ondernemer die een auto van de zaak of een bedrijfsruimte in bruikleen geeft of neemt.
Wat is het verschil tussen bruikleen en huur?
Terwijl er bij bruikleen geen tegenprestatie nodig is, is dat bij huur wél zo. Voor het huren van een woning, auto of bedrijfspand betaal je namelijk altijd geld. Behalve als je met de verhuurder afgesproken hebt dat je (een deel van) de huur betaalt met een tegenprestatie in natura. Bijvoorbeeld door huishoudelijke diensten voor de verhuurder te doen, zoals boodschappen en schoonmaken. De afspraken die je maakt over huur, leg je vast in een huurovereenkomst.
Wat is het verschil tussen bruikleen en verbruikleen?
Bruikleen wordt soms verward met verbruikleen, maar is niet hetzelfde. Bij bruikleen krijgt de eigenaar het (uit)geleende bezit altijd weer terug. Maar bij verbruikleen maakt de lener het geleende bezit op. Zoals een kopje suiker, pak meel of fles wijn. Natuurlijk kunnen de lener en uitlener wel afspreken dat de eigenaar iets soortgelijks terugkrijgt.
Wat zijn de wettelijke regels voor bruikleen?
Voor bruikleen bestaan wettelijke regels, maar deze vallen onder het regelend recht. Dat betekent dat je van sommige regels mag afwijken door hier andere afspraken over te maken met de (uit)lener. Zo mag je andere afspraken maken over de verdeling van noodzakelijke onkosten. Ook mag je andere afspraken maken over wie er aansprakelijk is bij verlies of schade van de geleende zaak. Maak je geen duidelijke afspraken over de bruikleen? Dan gelden alle wettelijke regels.
Wanneer gebruik ik een bruikleenovereenkomst?
Volgens de wet mag je allerlei dingen in bruikleen geven of nemen, zoals:
elektronica, zoals een laptop, tablet of mobieltje
een vervoermiddel, zoals een fiets, e-bike, scooter of auto (van de zaak)
meubels
gereedschap
een stuk grond
Je kunt ook iets in bruikleen nemen of geven dat niet tastbaar is, zoals stroom.
Wat staat er in een bruikleenovereenkomst?
In een bruikleenovereenkomst staan alle afspraken die de uitlener en lener gemaakt hebben over het geleende bezit. Het is belangrijk dat de volgende punten in de overeenkomst staan:
een omschrijving van het (uit)geleende bezit
waar de lener het geleende bezit voor mag gebruiken
wanneer de bruikleenovereenkomst ingaat
hoe lang de bruikleenovereenkomst duurt (bij een overeenkomst voor bepaalde tijd)
wat de gevolgen zijn als de lener de geleende zaak verliest of beschadigt tijdens de periode van bruikleen
Ook is het handig om afspraken te maken over:
de opzegtermijn
onder welke omstandigheden de overeenkomst eindigt
onder welke voorwaarden de uitlener het geleende bezit in bruikleen geeft
Mag ik het (uit)geleende bezit eerder terugvragen?
Zorg dat je altijd een schriftelijke afspraak maakt over hoe lang de bruikleenovereenkomst duurt. Daarmee is het voor jullie beide duidelijk wanneer de lener het geleende bezit moet teruggeven. Heb je een looptijd afgesproken? Dan mag de eigenaar de geleende zaak na deze periode terugeisen.
Is er geen looptijd afgesproken? Dan mag de eigenaar de zaak pas terugvragen nadat de lener het geleende heeft kunnen gebruiken waar die het voor nodig had. Hier geldt wel een uitzondering: als de eigenaar het uitgeleende bezit dringend en onverwacht zelf nodig heeft, dan mag die het wél vroegtijdig terugeisen.
Wat zijn de verplichtingen van de lener bij bruikleen?
Bij bruikleen heeft de lener een paar wettelijke verplichtingen. Zo moet die goed zorgen voor de geleende zaak en deze bewaren en behouden. Ook moet de lener zich houden aan de afspraken en mag die het geleende bezit alleen gebruiken waarvoor het bedoeld is. Zo mag de lener bijvoorbeeld niet een kastje in bruikleen nemen en dit vervolgens gebruiken als werkbank.
Wat zijn de verplichtingen van de uitlener bij bruikleen?
De eigenaar heeft ook bepaalde verplichtingen. Zo mag de eigenaar het uitgeleende bezit alleen terugeisen als de duur van de bruikleenovereenkomst voorbij is. Of als de eigenaar het bezit dringend en onverwacht zelf nodig heeft.
Is er geen tijd afgesproken hoe lang de lener het bezit mag gebruiken? Dan mag de eigenaar het bezit pas terugeisen nadat de lener het heeft kunnen gebruiken waar die het voor nodig had. Behalve als de eigenaar de geleende zaak dringend en onverwacht zelf nodig heeft.
Bruikleen en onkosten
Maakt de lener onkosten voor de geleende zaak, zoals kosten voor onderhoud? Dan moet de lener deze zelf betalen. Stel, je neemt een auto in bruikleen. Je betaalt dan dus zelf voor de brandstof. Als je de auto voor langere tijd leent, komen andere onkosten ook voor jouw rekening. Zoals de premie voor de autoverzekering.
Soms moet de eigenaar wél betalen
Er zijn er twee situaties waarin de kosten wél voor rekening van de uitlener zijn:
Noodgevallen: de lener moet onkosten maken die buitengewoon én noodzakelijk zijn. Bijvoorbeeld omdat er een ernstige lekkage in het geleende pand is en een loodgieter hier direct naar moet kijken. In zulke gevallen moet de uitlener van het pand meestal voor de kosten betalen.
Gebreken waar de lener niet vanaf wist: de uitlener weet dat het uitgeleende bezit gebreken heeft, maar heeft deze niet vooraf gemeld aan de lener. In dat geval is de uitlener meestal verantwoordelijk voor de mogelijke gevolgen én bijkomende kosten.
Bruikleen en kosten bij schade
Gaat het geleende bezit tijdens de periode van bruikleen kapot of verloren? En had de lener dit kunnen voorkomen? Dan moet de lener het geleende bezit vergoeden. Denk aan een in bruikleen gegeven fiets die kapot is gegaan, omdat de lener er te hard op gereden heeft. Had de lener voorzichtiger gefietst, dan was de geleende fiets niet beschadigd geraakt.
Slijtage door normaal gebruik
Is er sprake van slijtage of waardevermindering? En is deze ontstaan door normaal gebruik, buiten de schuld om van de lener? Dan hoeft de lener die niet te vergoeden. Zo kan een uitlener bijvoorbeeld verwachten dat de banden van een in bruikleen gegeven fiets een beetje versleten raken.
Bruikleenovereenkomst opzeggen
Zowel de uitlener als lener mogen de bruikleenovereenkomst opzeggen. Ook als er geen afspraken over de opzegging zijn. Wel gelden mogelijk één of twee van deze voorwaarden:
Zwaarwegende opzeggrond: de uitlener of lener moet een goede reden ('zwaarwegende opzeggrond') voor de opzegging hebben.
Redelijke opzegtermijn: beide partijen moeten zich houden aan een redelijke opzegtermijn. Dit is meestal een termijn van 2 of 4 weken. Een rechter kan ook bepalen dat de opzeggingstermijn langer mag zijn. Dit gebeurt dan 'op grond van redelijkheid en billijkheid'. Dit betekent dat de (uit)lener en de rechter soms van de wet en de eventuele overeenkomst mogen afwijken. Zo voorkomen ze dat er een erg onredelijke situatie ontstaat.
Schadeclaim voorkomen
Zeg je de overeenkomst niet op de juiste manier op? Bijvoorbeeld omdat je je niet aan de juiste opzegtermijn houdt? Of omdat je een dringende reden voor opzegging veroorzaakt? Dan word je mogelijk schadeplichtig. Dat betekent dat je een schadevergoeding aan de andere partij moet betalen.
Bij het opzeggen van een bruikleenovereenkomst is het daarom verstandig om eerst juridisch advies te vragen. Een jurist kan je precies vertellen wat een redelijke opzegtermijn is. En of je een zwaarwegende opzegreden nodig hebt om de overeenkomst te beëindigen.
Juridische hulp nodig?
Bruikleen kan juridische gevolgen hebben. Heb je een juridische vraag over de bruikleenovereenkomst voor jouw laptop, woning of auto? Wil je deskundige hulp bij het opstellen of beëindigen van een bruikleenovereenkomst? Of is er een conflict ontstaan met de (uit)lener? Met de Univé Rechtsbijstandverzekering helpen de juristen van Univé Rechtshulp je graag verder.