De tuin winterklaar maken: duurzaam feit of fabel?

Onze oma’s wisten het wel. Na de najaarsschoonmaak in huis (de ‘Grote Uithaal’) lag ook de tuin er strak bij, was alles gesnoeid, waren de borders geschoffeld en was er geen blaadje te bekennen. Huis en tuin winterklaar! Pas met de voorjaarsschoonmaak (de ‘Grote Schoonmaak’) begon ook het tuinwerk weer. Net als wekelijks je stoep vegen, paste dit in de oer-Hollandse ‘netheid en reinheid’. Tegenwoordig kijken we er wat de tuin betreft anders tegenaan. Een rommelige tuin scheelt je niet alleen werk, het is zelfs een ‘must’. Alle leuke en nuttige beesten als vogels, muizen, egels, padden, rupsen en insecten hebben jouw rommelige tuin hard nodig om te overwinteren!

Een beschermend bladerdek

Afgevallen bladeren veeg je dus niet weg. Je haalt ze waar nodig van het gras en harkt ze lekker de borders in, of je strooit ze op de plantenbakken. Dat wordt een ideale voedselverzamelplaats voor kleinere dieren. De bladeren vormen daarnaast een isolerende laag die de plantenwortels beschermt tegen vorst en in de loop van de wintermaanden verandert deze laag in compost, waardoor de bodem verrijkt wordt met voedingsstoffen. Ook schoffelen hoef je niet te doen. Je zou er de poppen van nachtvlinders mee uit hun ‘winterslaap’ kunnen halen.

Rommelhoekjes en takkentunnel

Er zal hier en daar wel wat gesnoeid moeten worden. Sommige bomen en bijvoorbeeld je druif hebben echt een ‘winterbeurt’ nodig. Doe dit voor de vorst invalt, maar gooi het snoeiafval niet weg! Als je de kronkelige zijtakken afknipt, kun je met de rechte takken, en met een beetje creativiteit en vlechtwerk, een ideaal tunneltje maken. Egels, muizen en bruine kikkers zijn dol op deze rommelhoekjes en kunnen heerlijk in en onder de ‘takkentunnel’ overwinteren.

Voedingsrijk, veilig én mooi

Laat verder je snoeischaar vooral met rust en knip geen vaste planten af! Alles wat aan uitgebloeide planten blijft zitten, beschermt de jonge, nieuwe knoppen. Daarnaast zijn afstervende planten een heerlijke overwinteringsplaats voor spinnetjes en kevertjes. Lieveheersbeestje en bijen verstoppen zich in de holle stengels. En vogels genieten van de zaden in de uitgebloeide bloemen. Ook voor jou is het genieten. Veel uitgebloeide planten geven in je wintertuin mooie, donkere silhouetten. Heerlijk om naar te kijken vanuit je luie stoel.

Voorkom winterschade!

Nou is helemáál niets doen in je tuin ook geen optie. Je wilt natuurlijk wel schades voorkomen. Daarom geef je niet winterharde planten een plekje binnen, of je zet ze tegen een beschutte muur en dekt de wortels af met jutte. Je sluit de buitenkraan af en loopt tuinslang, gieters en potten na (sta er geen water in?) om vorstschade te voorkomen. Mocht je een vijver hebben, dan heeft die ook wel wat aandacht nodig. En natuurlijk zorg je dat er voederplekjes of -huisjes zijn voor de vogels.

Winterklaar is voorjaarsklaar

Wil je volgend jaar nou een nóg duurzamere tuin? Dan moet je hem eigenlijk nú voorjaarsklaar maken. Heb je bijvoorbeeld nog tegels en bestrating? Denk dan eens aan het ‘tegelwippen’ om een groter oppervlak water-doorlaatbaar te maken. Heb je een schuur met dak? Maak dan een plan om die te vergroenen met sedumplanten. Heb je plek voor een regenton om regenwater te hergebruiken? Het regenwater kun je ook binnenshuis goed gebruiken, voor bijvoorbeeld kamerplanten. Of wil je je eigen sla en aardbeitjes verbouwen, gewoon in potten en bakken? Dit alles kun je nu al (binnen) voorbereiden. En als laatste: plant bollen van voorjaarsbloeiers! Als het lente wordt zullen de hommels, bijen en vlinders er dankbaar omheen dansen; ze zijn namelijk gek op het nectar en stuifmeel.